Fucking the El Greco's Angels

Toni Milaqi "Fucking the El Greco's angels" (acrylic on canvas, 120x90 cm, 2006)

Nje nga piktoret qe adhuroj me shume eshte padyshim Dhominikos Theotokopulos, ose sic eshte i njohur ne mase El Greko. Gjithcka qe i perqarket kesaj natyre gjeniale te arteve me prek, me ben per vete. El Greko thone se ishte piktori i pare pa atdhe (ndonese emri i tij deshmon perkatesine etnike). U formua artistikisht ne Krete (Greqi) si nje mjeshter i padiskutueshem i Artit Bizantin dhe zoterues virtuoz i "Shkolles se Kretes". Ne moshen 26 vjecare udheton per ne Venecie, ku njihet me artin e Rilindjes Italiane dhe ne menyre te vecante me ate te "Shkolles Veneciane" te piktures: Ticiani, Tintoreto,Veroneze. Njeh nga afer Ticianin, dhe merr mesime ne ateliene e tij.

Megjithese fitoi admirimin dhe njohjen e qarqeve intelektuale italiane - Venecie, Rome - nuk mundi te afirmohet me gjeresisht, ne nje periudhe teper e veshtire per te, kryesisht nga ana ekonomike. Largohet nga Italia per ne Spanje (Toledo) pas njohjes me disa personalitete klerike dhe perfaqesues te aristokracise vendase te kohes. Toledo (kryeqyteti i dikurshem i Spanjes) ishte shprehje e lulezimit ekonomik, kulturor, i dominimit klerik, por edhe politik te Spanjes se atyre viteve. Ishte nje nga qytetet metropole te Europes se asaj kohe (me 62.000 banore). Ne kete qytet do te rronte per afro tridhjete vjet, dhe do te krijonte disa nga veprat me brilante te artit boteror, te cilat kane magjepsur breza te tere njerezor, por edhe kane qene udherrefyese per shume artiste pasardhes.

El Greco "The Burial of the Count of Orgaz" (1586–1588, oil on canvas, 480 × 360 cm, Santo Tomé, Toledo)

Natyrshem lind pyetja: "Cfare artisti ishte Theotokopulos, kujt etnie/shkolle i perkiste arti i tij?" Po kaq e natyrshme eshte edhe pergjigja: "El Greko nuk ishte produkt grek, nuk ishte produkt italian, nuk ishte produkt spanjoll. Ishte te treja keto qyteterime bashke. Ishte artisti i pare kozmopolit. Ish simbioza e te tre stacioneve te jetes se tij."

Ish padyshim babai i Kubizmit, i Ekspresionizmit, frymezues i artit modern, dhe i shume artisteve kontemporan.

Ajo qe me ben pershtypje kur analizoj artin e tij ne pergjithesi eshte prezenca dominuese e engjejve. Jane figurat engjellore, por ne te njejten kohe edhe personazhet njerezore pa gravitet. Fluturake. Dredharake dhe te brishta si flakeza e qiririt. Nuk kam pare kurre tjeter artist te kete pikturuar kaq shume engjej.

Nderim dhe respekt per kete atdhe te shpirtit dhe te ndjenjes!

Toni Milaqi "Fucked dreams" (acrylic on canvas, 120x90 cm, 2006)

POR UNE NUK BESOJ TEK ENGJEJT!

Dhe pikerisht sepse rroj ne nje epoke tjeter -te cartur, te marre, e vraprrembyer - nuk kam hasur kurre prani engjelli. E si pasoje nuk mund te pikturoj dot engjej. E vetmja gje qe mund te bej eshte te perdhunoj engjejt e El Grekos (si artist, apo mendimtar). Te perdhos iluzionin e rreme te ekzistences engjellore (shih: "Fucking the El Greco's angels").

E pare me nje kendveshtrim tjeter, kjo e fundit eshte edhe nevoja per te shkallmuar engjejt (shih: vlerat estetike, morale, politike, sociale) e sotem te "el Grekos" (ose e thene ndryshe, te shoqerise se sotme greke, ne te cilen rroj por edhe punoj).