Toni Milaqi "The date" (acrylic on canvas, 130x100 cm, 1997)Artisti dhe Modeli
Lidhja e artistit figurativ me modelin eshte nje lidhje teper esenciale dhe unike. Shpesh -kur punojme mbi nje portret te caktuar- nepermjet vezhgimit te modelit dhe zhytjes permes honeve te shpirtit te tij, zbulojme veten tone. Analiza mbi cdo pore, thinje, a rrudhe te krijeses qe merr fryme perbri teje eshte padyshim edhe hulumtimi i vete ekzistences njerezore dhe thellimin mbi kete analize (qofte ne rrafshin fizik, por edhe shpirteror) do te mund t'a quaja si nje lloj oksigjeni te domosdoshem ne aftesine e artistit per te njohur, kuptuar dhe shprehur...
Pjeter Koleci "Xhemali" (pastel on paper, 1992)Xhemali
Ishte nga jugu. Ndoshta nga Permeti, ndoshta nga Korca. Bektashi. I gjelbert. Modeli im i preferuar ne vitet e Liceut (1988), e me pas edhe ne Institutin e Arteve. Me magjepste gjithcka nga personaliteti i tij...
Xhemali - e mbaj mend gjithnje me nje cigare, te dredhur dhe te fikur, diku ne buzet e zverdhura nga nikotina- kishte nje siluete teper karakteristike. Nuk jam i sigurt se c'moshe kishte. Kam ndjesine se ishte aty rreth te gjashtedhjetave. Me nje koke qe shembellente me nje dardhe vigane; dy sy si thengjij te futur thelle ne zgavra; mjeker jeshile; lekure qe here-here dukej e rozte dhe e fresket, e here-here e verdhe dhe paksa e lodhur; nje buzeqeshje ne cilen shkriheshin zgjuarsia, njohja, krenaria, ndroja, paksa ironi. Kishte kryer tre klase shkolle; por tek bashkebisedoje me te, nga menyra se si i zgjidhte fjalet, se si i meshonte dhe i lemonte ato, te krijonte pershtypjen e nje njeriu te sigurt per veten e tij dhe teper te ditur. Dhe ndonese nuk fliste me ze te larte, as nuk kishte shperthime te fuqishme emocionale, ne momentin kur qendronte ne mes te ateliese per te pozuar, cuditerisht ne syte e mi perngjasonte me nje gjigand qe linte gjurme mbi kedo e mbi gjithcka...
Rrethimi
Ne i perqarkeshim me bojra e kavalete, me lapsa e penela, me tavaloce e goma, me letra e telajo. Perpiqeshim t'a lexonim. Ai qendronte i palevizur perpara nesh, mes dhjetera sysh-hetues qe perpinin cdo frymemarrje te tij, cdo trandje muskulore...
Michel Setboun " Fine Arts School, Tirana, Albania" (Photography, 1990)Triumfatori
Tani njezet vjet me vone, kam ndjesine se permes atij shkembimi veshtrimesh reciproke, asnjehere nuk mundem te perballemi, sado pak, me analizen qe vete Xhemali i bente brendive tona, karaktereve tane. Kujtoj, se nga syte e tij thelle ne zgavra -pikerisht atehere kur ai gjendej diku mbi podium- thengjijte merrnin flake, e na perpinin te tere duke na hedhur ne ajer, duke na matur, e peshuar. Dhe si padashur me ngacmon pyetja: "Nese ishim ne ata qe u perpoqen te ndersyjne dyert e fortifikuara te brendise se Xhemalit, apo ishte ai i cili u shtrua kembekryq ne kujtesen dhe shpirtrat tane -duke zene rrenje aty- per jete e mot?" ...
Nikos Economopoulos "Fine Arts School, Tirana, Albania" (photography, 1992)
-1.gif)
