Ikonostotasi i bastisur i Skore-se, i burgosur per 14 vjet ne Galerine Kombetare te Arteve , Tirane.Mbi Rregullat e Lojes
Historikisht Fenomeni i te rrojturit me absurdin ne Shqiperi, gjithnje ka pasur koherencen e vet, inercia e ketij procesi ne ditet e sotme eshte kthyer ne te vetmen alternative. Paaftesia dhe papergjegjshmeria nder qarqet vendim-marrese ne relacion me politikat dhe pasurite kulturore, shpesh here kalojne kufjte e absurdit, duke u shnderruar ne kriminale.
Lajmi
Ne fushaten e rikonstruktimit te ri te Galerise Kombetare te Arteve , mesova nga artikulli i sotem i "Gazetes Shekulli" me titull: "Shenjtorët e Galerisë" per "Revolucionin nga Kolltuku" qe do te shpertheje ne ambientet e ketij institucioni, ne lidhje me rikonstruktimin e tij. Komandant i pergjithshem i Forcave te Armatosura, si edhe Udheheqes ideologjik i ketij Revolucioni eshte drejtori aktual i GKA-se z.Rubens Shima.
Frika
Duhet te jesh i verber te mos kuptosh lidhjet e celikta te familjes Shima me Partine Demokratike, e cila gjendet aktualisht ne pushtet. Duhet te interrnosh trurin per te mos kuptuar se i vetmi soj, i cili mund te pjelle drejtore dhe udheheqes te fushave vizuale mbareshqiptare -per mendesite e partise ne pushtet- eshte ai i Shimajve. Nganjehere ndjej nje lloj frike te me pushtoj te terin dhe mornica te ftohta te me therin neper trup, duke menduar se cdo te ndodhte sikur te mos ekzistonin intelektuale te kalibrit Alush & Sons; kush valle do te mund te drejtonte GKA-ne ?!
Viva La Revolucion
Por t'i leme frikat e mia. Le t'i kthehemi serish "Revolucionit nga Kolltuku". Udheheqesi i tij vendosi Zbritjen nga Kryqi te Ikonostasit te Skore-se, si edhe lirine e tij pa afat, pas kryqezimit, gozhdimit, qesendisjes dhe pergjakjes 14 vjecare te cilat perjetoi ne ambientet e GKA-se. Rubens Shima deklaroi perpara kryesise se "Revolucionit" se: "heqja e Ikonostasit si edhe teresisht e pavijonit mesjetar nga Galeria, behet per faktin se kemi te bejme me nje art kishtar, i cili është krijuar për një tjetër qëllim..." .
Prina Parti
Duhet pohuar me burreri ketu, se ne lidhje me fatin e Ikonostasit te Skore-se (i cili i perket vitit 1830), "Revolucioni" i tanishem nuk eshte as i pari dhe -me c'duket- nuk do te jete as i fundit. I kishte paraprire atij- "Revolucioni nga karrigia". Levizje revolucionaro-kulturore (por jo vetem e tille) e vitit 1994, kohe ne te cilen -ashtu rastesisht- Drejtor i GKA-se ishte Alush Shima dhe -po ashtu rastesisht- Partia ne pushtet ishte ajo Demokratike.
"...Kur drejtor i GKA-së u bë Alush Shima, kërkonte të realizonte diçka të veçantë ..." - na thote restauratori Mustafa Arapi. Nevoja e krijimit te nje Shkolle Shqiptare Arti beri drejtuesit e "Revolucionit te karriges" si edhe shkencetaret dhe historianet e Artit Shqiptar te therrasin tre here "Urra" tek veshtronin tere ngazellim sallen me emer: "The Albanian Iconography Hall".
Dhe megjithe emrat greke te shenjtoreve, mbishkrimet ne ikona (te nje greqishteje te kulluar), si edhe faktit qe filozofia e punes i perkiste Shkolles Bizantine te Kretes, perfaqesuesit (mysliman) me origjine veriore te PD-se sec i shkiten dy-tre pika lotesh tek shihte te depertonin gozhdet e stermedha te trareve ne trupit e lodhur prej viteve te Ikonostasit. "Perjetova nje ndjenje krenarie kombetare, per ato sa ka krijuar populli yne ne shekuj..." - u shpreh ai me vone.
Biografia
Te thuash qe Ikonostasi yne i dashur kishte pare shume pergjate jetes se tij , nuk eshte aspak ekzagjerim. I perkiste qyteterimin pasbizantin grek. Se bashku me ikonat qe e stolisnin ishte padyshim krenaria e kishes se nje prej fshatrave te minoritetit grek qe quhej Skore, dhe pervecse nje objekti kulti, mbarte edhe vlera te jashtezakonshme artistike. Kish degjuar dhe kish ndjere lutjet e besimtareve ortodokse te atyre aneve. Nuk kishin guxuar qe t'a preknin pushtuesit, plackitesit, hajdutet, e okupuesit e panumert qe kishin kaluar aty pergjate shekujve. Kish pare greke, vlleher, e shqiptare. Turq te vjeter, e te rinj. Bullgare, hebrenj e serber. Gjermane e italiane. Pastaj erdhen komunistet. Dhe me vone me renien e komunizmit erdhen ne pushtet edhe te persekutuarit e komunisteve. Komunistet i shqyen shpretken, e terhoqen zvarre nga banesa e tij shekullore. E internuan larg Skore-se ne nje shkretetire qe mbante nje emer te cuditshem: Tirane (nje lloj Meke e tiranise). Dhe si te mos mjaftonin te gjitha keto, Ikonostasi i Skore-se u be deshmitar i dy revolucioneve kulturore te familjes Shima. Mjaftuan vetem 14 vjet per te realizuar ate qe nuk bene dot shekujt: "Perdhunimin dhe percudnimin" e atij monumenti aq unikal kulti dhe arti.
C'te Mbjellesh do te Korresh
“...Gabimisht, atëherë Ikonostasi u montua me gozhdë dhe çmontimi i tij është një operacion tepër i vështirë, pasi heqja e tyre rrezikon dëmtimin e pikturës. Ai konsiderohet një Monument i palëvizshëm ashtu si edhe Kisha. Sa më shumë ta zhvendosësh, aq më shumë dëmtohet..." - shprehet sot Mustafa Arapi.
Shqiptarizma ne Art
Futem ne faqen elekronike zyrtare te GKA-se ne internet: "Galeria Kombetare e Arteve". Lexoj emrin e salles se ikonografise ne te cilen ishte ekspozuar keto vitet e fundit Ikonostasi. "The Albanian Iconography Hall" . Befas me vijne nder mend fjalet e nje prej penave me te mprehta dhe mendimtareve me interesant shqiptar te kohes sone, ato te Fatos Lubonjes. Ne nje interviste me titull : "Religjionet dhe politikat identitare te shqiptaret dje dhe sot" nder te tjera shprehet keshtu:
"...kur ti vendos shqiptariste ne shekullin e XVIII, eshte njelloj sikur te besh nje roman per shek. XIX dhe te vendosesh regjime komuniste, komuniste si keta te sotmit..."
"...ideja e kthimit ne nje te kaluar te lavdishme, te ndritur eshte mitologjike. Eshte ne konstruktim mitologjik..."Rezyme
"...izolimi gjate komunizmit konstruktoi nje tjeter shqiptar nga shqiptari perpara izolimit. Edhe izolimi (“ne” dhe “tjetri”), konstruktoi nje tjeter shqiptar, qe e mendonte veten ne qender te botes..."
Vendosja e nje monumenti te tille kulti dhe arti ne vitin 1994, prej Shimes (atit), ishte nje gafe konceptive ne linjen sendertuese te GKA-se, pasi nuk mund te ofronte sherbime dhe as perqasje me ambientet e ketij institucioni dhe veprat e ekspozuara ne te. Shume bukur mund te krijohej -diku gjetke- nje muze i artit Mesjetar dhe Bizantin , vepra te te cilit posedon shteti shqiptar, pa ato prapashtesat skandaloze Art Shqiptar dhe Art Kombetar qe vetem sharlatanizem shkencor dhe amatorizem profesional ofrojne.
Shkaqet e kesaj perzgjedhjeje te pamenduar, procedura siperfaqesore dhe kriminale e montimit, si edhe metodat mosekzistuese te restaurimit, cuan fatkeqesisht ne demtimin e ketij objekti -kaq te rendesishem- arti, si edhe te vlerave te padiskutushme qe ai permban.
Le te shpresojme qe do te gjenden njerez ne Tirane, te cilet do shohin tek Ikonostasi i Skore-se dhe Arti Mesjetar ne pergjithesi, jo vetem vlerat e tyre te kultit, por edhe ato vlera unikale artistike te cilat mbartin, duke mos i perbuzur nga padituria, injoranca, apo dashakeqesia e tyre.
Fatkeqesisht kurre ne Shqiperi, nuk denohen fajtoret dhe klanet politiko-ekonomike pergjegjese, te cilet jane pjellesit kryesor te gjendjes se amullt dhe te ndotur qe kalojne Artet ne vecanti, si edhe Kultura Shqiptare ne pergjithesi; nuk denohen abuzuesit dhe shkaterruesit e ketyre vlerave kaq te medha njerezore te cilat i shpetuan kasaphanes komuniste dhe te cilat posedon ende shteti shqiptar. Dhe kjo gje sec te trishton...
-1.gif)
